Beleid, Bestuur, Management & Pedagogiek in de kinderopvang

2023 is een historisch jaar voor magazine BBMP. Ons tijdschrift bestaat 15 jaar. Allereerst maakt ons dat natuurlijk dankbaar, voor het vertrouwen dat we al die jaren van de top en het middenkader van (grote en kleine) kinderopvangorganisaties hebben gekregen. Als echt werkveldblad hebben we talloze bijdragen van enthousiaste (en vaak kritische) betrokkenen uit de kinderopvang mogen publiceren. Die stuk voor stuk hebben bijgedragen aan de verdere volwassenwording en professionalisering van de kinderdagopvang, de buitenschoolse opvang en het peuterspeelzaalwerk.

In dit nummer van Kindcentrum BBMP een keur aan artikelen over ict in de kinderopvang. Leveranciers vertellen over hun aanbod aan de kinderopvang, al dan niet samen met hun afnemers. Innige samenwerking tussen kinderopvangorganisatie en leverancier blijkt altijd een vereiste.

Soms word je bij het maken van een thema­ nummer ingehaald door actuele ontwikke­ lingen. Zoals bij het thema ‘Werken met teams’ in deze Kindcentrum BBMP. Het is een prachtig nummer, met onderwerpen als: hoe creëer je goed functionerende teams, hoe zorg je voor psychologische vei­ ligheid voor je medewerkers, hoe ga je om met ziekteverzuim, hoe verweer je je tegen een roddelcultuur? Zeer lezenswaardig.

Een leven lang leren, STAP-budgetten, interne cursussen. En interne externe cursussen of juist externe interne cursussen. De mogelijkheden om je te scholen in de kinderopvang zijn anno 2022 overweldigend. We blijken echt gepassioneerde (bij)scholers.

In dit themanummer van Kindcentrum BBMP verdiepen we ons in de voorschoolse educatie. Wat is de stand van zaken en hoe ziet de toekomst van de VE eruit? Beter nog: in welke richting willen we onze voorschoolse educatie ontwikkelen?

Samen met het Waarborgfonds en Kenniscentrum Kinderopvang hebben we van deze Kindcentrum BBMP een fraai themanummer gemaakt, waarin de bedrijfsvoering van kinderopvangorganisaties centraal staat. Met boeiende artikelen, zowel voor grote kinderopvangorganisaties als voor kleinschalige ondernemingen.

Een uiterst apart regeerakkoord hebben de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie afgeleverd. Je begint je bijna af te vragen wie nu wie heeft gepiepeld. Ik denk dat D66 de andere partijen volledig in de nekklem heeft gezet, zonder dat die het zelf nog goed beseffen.

Bij Kindcentrum BBMP zijn we mensen van de inhoud, we zijn niet anders gewend dan van elk nummer een kwaliteitsvol tijdschrift te maken. Of het nu – dit afgelopen jaar – om de thema’s duurzaamheid, opleidingen of monitoren van kinderopvangkwaliteit gaat.

We leven in roerige tijden. We hebben net – hopelijk – de coronapandemie achter de rug, nu het overgrote deel van ons is ingeënt tegen Covid. En de economie lijkt – vooralsnog – booming, de kinderopvang kan weer draaien als een tierelier.

Een uitgebreid en gevarieerd themanummer over opleidingen, leren en ontwikkelen. Met tal van enthousiaste bijdragen uit, onder meer, het onderwijs. Natuurlijk aandacht voor de diverse Ad-PEP-opleidingen, nu in hun derde bestaansjaar. De opleiding is een groot succes. Je kan er veel kanten mee op, zowel in onderwijs als in kinderopvang.

Met veel plezier haakt dit themanummer van Kindcentrum BBMP aan bij de Groene Agenda Kinderopvang. Het startschot daarvoor wordt deze maand, mei 2021, gegeven. De Groene Agenda is een initiatief van het Waarborgfonds Kinderopvang, Ruimte-OK, de brancheorganisaties BK en BMK en oudervereniging BOinK.

In de aanloop naar de Tweede-Kamerverkiezingen van 2021 wordt het neoliberalisme door de politiek in de breedte afgezworen, het heeft in de afgelopen veertig jaar te diepe sporen getrokken. Deze diepe sporen verklaren in hoge mate de problemen en de tekorten in het functioneren van de overheid, waarvan de kinderopvangtoeslagaffaire een pijnlijke illustratie vormt.

Werken aan inclusie en diversiteit klinkt als een taai onderwerp. En taai is het zeker, in maatschappelijke zin. Toch zijn wij in staat geweest een uiterst behapbaar nummer te maken, waar elke kinderopvangdirecteur, manager en medewerker zijn of haar voordeel mee kan doen.

Ict krijgt steeds meer vaste voet in de kinderopvang en dat is een goede ontwikkeling. Maar het kan meer en het kan beter. Daarom staat dit ict-themanummer in het teken van alles beter maken: het ict-landschap binnen de organisatie, het slimmer meten van klanttevredenheid, de koppeling van kindvolgsystemen tussen kinderopvang en onderwijs.

Dit keer een bijzonder gevarieerd nummer van Kindcentrum BBMP, helemaal in het teken van ‘leren en ontwikkelen’. Ontwikkel de kinderopvang, zo roept het platform Toekomst van Arbeid op. Het platform voorziet een verdere ‘vermaatschappelijking’ van de kinderopvang en denkt dat de politiek klaar is met toeslagaffaires en verminderende kwaliteit van ons basisonderwijs. Oplossingen zullen worden gezocht in breed toegankelijke kinderopvang en een brede schooldag, met brede talentontwikkeling voor kinderen tussen 6 en 12 jaar.

Alle corona-ellende brengt de kinderopvang ook iets goeds. Na 15 maart heeft de kinderopvang snel en efficiënt noodopvang uit de grond gestampt voor kinderen van ouders in een cruciale beroepen. Dit is niet onopgemerkt gebleven. Premier Rutte en zelfs de koning wijden er waarderende woorden aan. Opeens blijkt de kinderopvang zélf een sector van vitaal belang, zomaar in de schoot geworpen door een virus dat corona heet. Zal dit beklijven?

Het coronavirus waart door Europa, en raakt ook de Nederlandse kinderopvang hard. Kinderopvang en scholen moesten verplicht hun deuren sluiten vanwege het gevaarlijke virus en krijgen van het kabinet opdracht noodopvang te organiseren. Noodopvang voor ouders in vitale beroepen, de rest van de kinderen blijft vele weken thuis, met-onderwijs-op-afstand voor kinderen in de basisschoolleeftijd.

In dit nummer van Kindcentrum BBMP sluiten we aan bij het babycongres, op 24 maart in ’t Spant! in Bussum. Daar geven Wilmie Colbers en Marije Magito workshops over baby-opvang, in dit nummer kunt u (na)lezen wat hun boodschap is. Wilmie Colbers gaat uitgebreid in op het leiden van babygroepen, Marije Magito wijst op de gevaren van onderprikkeling van baby’s. Ja, u leest het goed.

Kinderen kunnen vastlopen door een complex aan oorzaken. Naast stoornissen in gedrag kunnen ouders aanlopen tegen opvoedproblemen, relatieproblemen, werkloosheid, schuldenproblematiek of taalbarrières.

Kinderopvang en ict, in onze sector lopen we niet bepaald voorop. En misschien is dat niet eens zo erg, werken met kinderen moet immers onze prioriteit blijven. Toch is er meer mogelijk. En dan spreken we niet over digitale luiers, maar wel bijvoorbeeld over forecasting.

In dit nummer van Kindcentrum BBMP tunen we in op de problemen die de krappe arbeidsmarkt met zich meebrengt. Hoe maak je je organisatie aantrekkelijk voor (toekomstige) medewerkers, hoe maken we de sector kinderopvang aantrekkelijk?

In dit themanummer opleidingen bieden we een gevarieerd palet over diverse aspecten die met opleidingen te maken hebben. Veel aandacht voor de tweejarige opleiding Ad PEP – Associate degree Pedagogisch Educatief Professional. De opleiding overbrugt de kloof tussen mbo-4 en hbo en is gekwalificeerd als hbo-niveau. Ideaal voor werkende mbo’ers die op een hoger plan willen komen en werken.

Voor dit themanummer over duurzaamheid is Kindcentrum BBMP een enthousiaste samenwerking aangegaan met Ruimte OK, waar veel kennis is over alle verschillende gebouwlijke aspecten van duurzame kinderopvang. Kinderdagverblijven zullen niet meteen te maken krijgen met de maatregelen uit het klimaatakkoord van het kabinet, maar dat kan opeens anders liggen als je deel uitmaakt van een groot integraal kindcentrum. Toch valt er ook voor kleinere organisaties veel te verdienen met energiebesparing.

In de maand maart staat babyopvang her en der centraal. Kindcentrum BBMP sluit zich daar graag bij aan. Op 6 maart hield kinderopvangorganisatie TintelTuin in het Zaantheater in Zaandam een bijzondere bijeenkomst over haar nieuwe koers in de babyopvang. In een ‘De Wereld Draait Door’-achtige setting zijn deskundigen met elkaar in gesprek gegaan over babyopvang. In ons vorige BBMP-nummer hebben we al uitgebreid bericht over de bijzondere babykoers van TintelTuin.

In dit eerste nummer van 2019 kunt u kennismaken met de nieuwe columnist van Kindercentrum BBMP: Muriëlle Springer, directeur-bestuurder van KinderRijk en bestuurslid van de Brancheorganisatie Kinderopvang. Muriëlle vervangt onze gewaardeerde columnist Corona Koek, die jarenlang met veel plezier voor Kindercentrum BBMP heeft geschreven.

In dit nummer vraagt de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang/BMK zich af wat de kinderopvang kan bijdragen aan de deeltijdcultuur in onze samenleving. Die deeltijdcultuur houdt in dat vrouwen, na 50 jaar emancipatie, nog steeds een 'kleine bijbaan' prefereren boven een toppositie in het bedrijfsleven. Ook al hebben ze alle diploma's van de wereld.

Zingeving, verbondenheid en autonomie. Dat is wat mensen gelukkig maakt. Hoe past kinderopvang in dit rijtje? Als een jas, zal ik u zeggen. Kinderen ter wereld brengen, ze grootbrengen en opvoeden is een essentie van het leven. Misschien niet in het leven van ieder individu, maar wel als collectief.

Leert de kinderopvang het dan nooit? Drie branceorganisaties! Ik hoor al 25 jaar dat de kinderopvang zich geen calimerocomplex moet laten aanpraten. Maar dit is wel het tegenovergestelde. Zo groot is de kinderopvang nu ook weer niet. De kinderopvang leert het zeker wel. Het scholingsbeleid ademt de geest van de erkenning van de professionaliteit van pedagogisch medewerkers. Kinderopvang is een vak!

Armoede is van alle tijden. Alleen het gezicht van armoede verandert. De negentiende eeuwse armoede had een ander gezicht dan de armoede van de jaren 50 en de jaren-50- armoede uitte zich anders dan de armoede van nu. Armoede is ook relatief. In de tijd van de wederopbouw was het heel gewoon dat je als kind één dubbele boterham met kaas kreeg en dat alle volgende dubbele boterhammen belegd waren met een dun laagje goedkope margarine en jam.

'De gemiste kans op een toegangsrecht voor alle kinderen is uitstel maar geen afstel. Het is nu aan de gemeenten om maximaal in te zetten op het materieel regelen van een toegangsrecht voor alle kinderen.' Dat schrijft Gijs van Rozendaal, voorzitter van de regiegroep in de februari-nieuwsbrief van Kindcentra 2020.

Het platteland is hip. Niet iedereen weet dat al, maar dat gaat niet lang meer duren. U vraagt zich af in welke glazen bol ik nu weer kijk. In die van mezelf en daarmee relativeer ik meteen mijn eigen uitspraak.

Recent wetenschappelijk onderzoek naar de Nederlandse en buitenlandse kinderopvang heeft ons meer geleerd over de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang, de effecten van kinderopvang op de ontwikkeling van kinderen en de professionalisering van de sector.

Per 1 januari 2025 wordt de taaleis IKK van kracht. Dat betekent dat alle pedagogisch medewerkers in de kinderopvang moeten aantonen dat zij de mondelinge vaardigheden (spreken, gesprekken voeren en luisteren) op niveau 3F beheersen. Echter, de aantoonbaarheidseisen en de manier van toetsen leiden nog tot veel onduidelijkheid.

Voor de jonge nieuwkomers van De Fakkel wordt 25 januari extra speciaal. Nadat zij in hun pyjama voor het Voorleesontbijt aanschuiven, worden zij voorgelezen door twee wethouders. Tijdens het Nationale Voorleesontbijt wordt voorgelezen uit prentenleesboek Kat Kaat is weg. Ook ontvangt de school een speciaal pakket dat kinderen helpt om spelenderwijs sneller Nederlands te leren. De Fakkel van basisschool Het Rinket in Heemskerk is een centrale opvangklas voor nieuwkomers. De actie komt tot stand in samenwerking met de stichting De Jonge Nieuwkomers.

Hoopvolle berichten gisteravond na de hervatte cao-gesprekken in de kinderopvang. Werkgevers hadden eind vorige week hun eindbod al van tafel gehaald en daarmee de weg voor nieuw overleg geopend. Tijdens de gesprekken gisteren bleken ze ook bereid om meer tegemoet te komen aan de looneisen van de vakbonden. Hardere acties zijn daarmee voorlopig van de baan. Deddy Dorenbos, bestuurder FNV Zorg & Welzijn: 'We zijn er nog niet, maar het gaat de goede kant op.'

Oudervereniging BOinK heeft in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam de OK-GEZOND-app ontwikkeld. De app biedt, op tablet of telefoon, ouder-kind-activiteiten en praktische tips over gezond eten en drinken, voldoende bewegen en goed slapen voor peuters.

Jeroen Schipper is een bekende naam voor wie ‘iets’ doet met kinderen en muziek. Hij publiceerde onder meer zeven liedbundels, schrijft liedjes voor 123ZING en Kleuteruniversiteit en won in 2019 de Willem Wilminkprijs voor het beste kinderlied.

Het platform Kinderopvang Werkt! heeft samen met beroepsvereniging voor pedagogisch professionals PPINK en de brancheorganisaties in de kinderopvang de beroepscode kinderopvang geactualiseerd en van nieuwe voorbeelden voorzien.

Met ingang van 1 januari 2023 is de toezichtnorm voor de gastouderopvang geactualiseerd in de Wet kinderopvang. Hiermee is de wettelijke taak van gemeenten om toezicht te houden op de kwaliteit van de gastouderopvang beter verankerd in de wet. Jaarlijks moet de GGD per gemeente ten minste 50 procent van de geregistreerde voorzieningen voor gastouderopvang inspecteren.

Nu er nog geen cao kinderopvang is per 1 januari 2023 en werkgeversvereniging BVOK niet is toegelaten aan de onderhandelingstafel, heeft BVOK ervoor gekozen om haar eigen cao MKMB Kinderopvang open te breken en te verlengen tot 31 december 2024.

Nu Oekraïense vluchtelingen in Nederland mogen werken, kunnen ze ook in aanmerking komen voor financiële ondersteuning voor kinderopvang, de kinderopvangtoeslag. Voor oudervereniging BOinK is dit een reden om, met steun van het ministerie van SZW, de toolkit uitleg kinderopvangtoeslag ook in het Oekraïens en Russisch uit te brengen.

Kinderen op jonge leeftijd al vaardig maken in meerdere talen en door meertalige dagopvang de overgang naar meertalig basisonderwijs makkelijker maken. Met die uitgangspunten in het achterhoofd wil het kabinet beperkte meertalige dagopvang in de kinderopvang wettelijk mogelijk maken. Op het wetsontwerp dat dit regelt, kunnen mensen tot eind januari 2023 reageren via een internetconsultatie. De nieuwe wettelijke regeling gaat wellicht op 1 januari 2024 in.

Er komt veel af op de kinderopvang. Er zijn grote ambities voor de toekomst, maar er zijn ook forse arbeidsmarkttekorten. En de exploitatie wordt krapper onder andere door de hogere energiekosten en de wat negatieve economische vooruitzichten. Met het programma ‘Kinderopvang op Koers naar 2025’ helpt Waarborgfonds & Kenniscentrum Kinderopvang grote en kleine kinderopvangorganisaties bij deze actuele vraagstukken.

Uit een poll van FNV en CNV onder bijna 6.000 werknemers in de kinderopvang blijkt dat ruim 8 op de 10 bereid is actie te voeren voor een betere cao. Bijna de helft wil daarvoor als het nodig is het werk een dag neerleggen. En zelfs een derde wil meerdere dagen staken. Deddy Dorenbos, bestuurder FNV Zorg & Welzijn: ‘Dat zelfs kinderopvangmedewerkers bereid zijn te staken, zegt wat over hoe radeloos ze zijn.’

De kinderopvangtoeslag gaat in 2023 nog iets verder omhoog dan twee keer eerder bekend werd. Eerst heeft het kabinet besloten dat het maximumtarief waarover ouders toeslag krijgen met ruim 6,5 procent zou stijgen, en niet met 5,6 procent. Volgens minister Van Gennip van SZW was deze maatregel nodig vanwege ‘de uitzonderlijke en onvoorzien hogere inflatie’. Iets later – na druk vanuit de Tweede Kamer, de kinderopvang en ouders – is de toeslag voor 2023 nogmaals verhoogd

Het kabinet heeft het aanvraagtijdvak voor STAP-budget van januari 2023 gecanceld. Er is tijd nodig om maatregelen gericht op het terugdringen van misbruik en oneigenlijk gebruik te implementeren. Zo voorkomt het kabinet dat scholing die niet aan de voorwaarden van STAP voldoet subsidie ontvangt. Dit schrijven de ministers Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs) in een brief aan de Tweede Kamer.

Het tekort aan leraren in het basisonderwijs neemt nog steeds toe. Dat schrijven onderwijsministers Wiersma en Dijkgraaf in een brief aan de Tweede Kamer. Er is een tekort van 9,5 procent, in 2021 was dat nog 9,1 procent. Onder schoolleiders is het percentage groter, met 13,6. In totaal zijn eind 2022 9700 arbeidsplaatsen niet bezet.

Kinderen en jongeren bijstaan vanuit hun vanzelfsprekende dagelijkse relaties. Door buurt en familie, op school, vanuit de kinderopvang en via wijkactiviteiten. Dat bepleiten de VNG, PO-Raad, VO-raad, MBO Raad en de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK) gezamenlijk in de notitie ‘Een sterke basis door een krachtige samenwerking’. Hoe sterker die pedagogische basis, hoe beter vragen en problemen die bij opgroeien horen in het gewone leven kunnen worden opgepakt.

Er werd in 2021 veel flexibiliteit gevraagd van de kinderopvangsector. Dat constateert de Inspectie van het Onderwijs in het landelijk rapport gemeentelijk toezicht kinderopvang 2021. Een jaar geleden waren de gevolgen van genomen coronamaatregelen (zoals de lockdowns) nog steeds zichtbaar en bleven de ontwikkelingen in de sector ‘veerkracht vragen’ van zowel gemeenten als GGD’en en kinderopvang.

Voor het 18e jaar op rij heeft het Waarborgfonds & Kenniscentrum Kinderopvang het sectorrapport kinderopvang online gezet, het gaat om de jaarcijfers 2021. Het sectorrapport biedt een objectieve en onafhankelijke weergave van de financiële ontwikkeling van de sector kinderopvang.

In de nieuwste uitgave van BBMP (nr 6 2022) heeft Martin van der Linden een column geschreven met de titel “Op weg naar meer schijnwerkelijkheid en lastenverzwaring”. In deze column geeft Martin van der Linden zijn visie op het huidige wetsontwerp inzake de drie uursregeling en vraagt hij zich af of de Brancheorganisaties in actie komen, wat hij niet ziet gebeuren.

In de afgelopen periode zijn gesprekken gevoerd tussen de Kinderopvanggroep en de vier onderwijsbesturen Opmaat groep, Tangent en Xpect Primair in Tilburg en SKOzoK in De Kempen. Zij onderzochten de mogelijkheid van een fusie. Door de fusie kunnen de onderwijsorganisaties zich per 1 januari 2023 ontwikkelen tot een organisatie voor kindontwikkeling met een aanbod van zowel kinderopvang als primair onderwijs. De gesprekken zijn afgerond en er ligt een getekende overeenkomst. Het sein om op 1 januari 2023 te starten staat op groen.

De laatste editie van 2022 staat in het teken van ICT in de kinderopvang. In deze BBMP is er uitgebreid aandacht voor het belangrijke thema digitale mediawijs­heid.

Gaat jouw kind naar de opvang? Dan is het handig om te weten wat je hiervoor betaalt, de kinderopvang kan namelijk flink in de kosten lopen. Gelukkig is er ook een tegemoetkoming in de kosten: de kinderopvangtoeslag. Benieuwd hoe dit in 2023 geregeld is en waar je precies op moet letten? Dat lees je in dit artikel.

Toezichthouder GGD GHOR Nederland zegt dat personeelstekorten de kwaliteit en veiligheid van de kinderopvang onder druk zetten en trekt aan de bel in Den Haag. Tijdens inspecties zien GGD-toezichthouders vaker tekortkomingen die te maken hebben met de personeelskrapte. En dat levert risico’s op.

Bodypercussie is van alle tijden, leeftijden en culturen. Het is een smeltkroes van ritme, dans, beweging en sociale interactie waar (bijna) iedereen aan kan meedoen, omdat je alleen je lijf nodig hebt.

Vakbonden FNV en CNV doen maandag 23 januari een ultieme poging om alsnog een goede cao voor de 111.000 werknemers in de kinderopvang af te spreken en zo harde acties te voorkomen. Eind november liepen de onderhandelingen vast op een onrealistisch eindbod van de werkgevers. Deddy Dorenbos, bestuurder FNV Zorg & Welzijn: ‘We hopen echt dat de werkgevers tot inkeer komen. Met het eindbod dat er nu ligt is de kans groot dat er nog meer werknemers de sector, die al te maken heeft met enorme personeelstekorten, verlaten.’

Uit de nieuwe BBMP | Het is onrustig in kinderopvangland. Er is een groot personeelstekort dat alleen maar dreigt op te lopen als de plannen van het kabinet daadwerkelijk doorgang vinden. Die plannen vinden wij ‘worst of both worlds’, zegt de directeur van de Brancheorganisatie Kinderopvang. Dat is terecht.

Onderwijsminister Wiersma kan geen structureel extra geld vinden voor betere onderwijshuisvesting. De minister ziet in dat de extra structurele investering van 730 miljoen euro, die het interdepartementaal beleidsonderzoek huisvesting (IBO) in 2021 heeft berekend, ‘voorwaardelijk is om aan de eisen van de toekomst te voldoen’. Maar hij heeft te weinig middelen hiervoor.

Miriam houdt van haar werk op het kinderdagverblijf. Ze heeft het naar haar zin met haar nieuwe groep en geldt als toonbeeld van begrip en geduld. Met allerlei onverwachte situaties in de groep kan ze goed omgaan. Dan begint de kleine Laura, een meisje in haar groep, te huilen.