Om gastouders te helpen bij het voldoen aan de nieuwe maatregelen wordt de maximum uurprijs voor gastouderopvang in 2025 met 21 eurocent verhoogd. Dit schrijft minister Van Gennip op 31 mei 2023 in een brief aan de Tweede Kamer. Zij erkent dat gastouderopvang een belangrijke vorm van kinderopvang is. Het is kleinschalig en biedt vaak meer flexibiliteit aan ouders. Daardoor sluit gastouderopvang soms beter aan bij de behoeften van ouders en kinderen, dan centrumopvang.

De minister constateert dat volgens de landelijke kwaliteitsmonitor kinderopvang een grote groep gastouders hoogwaardige opvang biedt, maar ook dat er bij 1 op de 5 gastouders sprake is van lage, of zeer lage, pedagogische kwaliteit. Kinderen worden daar ook in te beperkte mate gestimuleerd in hun ontwikkeling. Dat is een gemiste kans, daarom komen er aanvullende kwaliteitseisen om de verschillen tussen gastouders te verkleinen.

Professionaliteit van gastouders
Van Gennip neemt verschillende maatregelen om de begeleiding van gastouders door gastouderbureaus te verbeteren, de professionaliteit van gastouders zelf te verhogen en het toezicht te versterken. Zo wordt pedagogische coaching een verplicht onderdeel van de begeleiding van gastouders door gastouderbureaus. Gastouderbureaus moeten daarvoor beschikken over pedagogische expertise op hbo-werk- en denkniveau. Ook wordt het aantal bemiddelingsrelaties dat een gastouder mag hebben gelimiteerd op maximaal twee gastouderbureaus.

Pedagogische module in opleiding
Om te waarborgen dat gastouders voldoende vaardigheden hebben, wordt het volgen van een pedagogische module in de opleiding verplicht voordat iemand gastouder kan worden. Ook moeten gastouders zich blijven ontwikkelen, door continu aandacht te besteden aan educatie (bijscholing of cursussen). Daarnaast wordt het verplicht om in een pedagogisch werkplan vast te leggen hoe de gastouder het pedagogisch beleid van het gastouderbureau toepast in de praktijk. Tot slot wordt het voor alle gastouders verplicht om een achterwacht te regelen die, in het geval van calamiteiten, binnen 15 minuten ter plaatse kan zijn.

Voor het versterken van het toezicht geldt sinds 2022 dat jaarlijks minimaal 50 procent van de voorzieningen voor gastouders worden geïnspecteerd. Iedere gastouder zal minimaal eens in de drie jaar geïnspecteerd worden. Zo behouden gemeenten en GGD’en ruimte om risicogericht toezicht uit te voeren.

De maatregelen zorgen ervoor dat de verschillen in de kwaliteit die gastouders aanbieden verkleind worden. Een deel van de gastouderbureaus en gastouders voldoet al aan deze maatregelen, voor anderen zal het extra inspanning vergen. Daarom overweegt minister Van Gennip een overgangstermijn voor gastouderbureaus en gastouders om hen zo goed mogelijk te ondersteunen. Daarnaast wordt de maximum uurprijs voor gastouderopvang per 2025 met 21 cent verhoogd.

Wet kinderopvang 
Voor een aantal maatregelen moet de Wet kinderopvang worden aangepast. De internetconsultatie daarvoor gaat volgende week online. Iedereen die dat wil kan via die weg zijn of haar mening delen. Minister Van Gennip streeft ernaar om begin 2024 een wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aan te kunnen bieden en de wijzigingen per 2025 in te laten gaan.

De gastouders zullen zeker blij worden van de toegezegde uurprijsverhoging, want hun huidige kostprijs ligt ruim boven het KOT-tarief, waardoor ze nu in de praktijk weinig inkomen overhouden. Eisen voor kwaliteitsverhoging en verplichte scholing/opleiding voor gastouders kunnen echter nog een hele toer worden voor de minister. Want het aantal gastouders daalt enorm, deels door vergrijzing, deels door het slechte verdienmodel.

Cijfers uit het landelijk register kinderopvang laten zien dat in de afgelopen vijf jaar ruim 12.000 gastouders zijn gestopt, een daling van niet minder dan 41 procent. Het Kohnstamm Instituut berekende in 2022 dat de gemiddelde leeftijd van een gastouder 50 jaar is, en dat meer dan de helft tussen 50 en 70 jaar oud is.