Beleid, Bestuur, Management & Pedagogiek in de kinderopvang

Economische effecten voor de kinderopvang

Op 15 maart jl. heeft het kabinet ingrijpende maatregelen aangekondigd om de impact van het coronavirus te beperken. De directe effecten voor de kinderopvang waren direct op maandagochtend al zichtbaar. Naast effecten op korte termijn, zijn er ook effecten die op langere termijn spelen.
Economische effecten voor de kinderopvang

Het CPB raamde begin deze maand nog een economische groei van ca. 1,5% in 2020 en 2021. De economen voorzien nu dat die groeiprognose al dit jaar volledig verdampt door het corona virus.
Het hogere ziekteverzuim, de preventieve maatregelen (quarantaine, afgelasten evenementen, sluiten horeca en sportaccommodaties) plus de ingevoerde reisbeperkingen zullen effect hebben op de vraag naar producten en diensten. Maar ook het arbeidsaanbod zal teruglopen door het sluiten van scholen en opvang waardoor er ook minder diensten en producten geleverd kunnen worden.
Dat effect wordt versterkt door de onzekere vooruitzichten (hoe lang duurt dit nog en wat is het effect op mijn baan/inkomen?) waardoor ook consumenten minder geld uitgeven.
In deze analyse enkele risicofactoren voor de branche op een rij.

Verschuiving naar informele opvang en opzeggen contracten formele kinderopvang
Het uitgangspunt van de maatregelen is dat uitsluitend ouders die in cruciale beroepsgroepen werken gebruik kunnen blijven maken van kinderopvang. Op basis van de meest recente CBS data is het aannemelijk dat dit ca. 20% van de kinderopvanggebruikers betreft. Als die ook daadwerkelijk gebruik blijven maken van formele kinderopvang dan zullen andere klanten - in elk geval tijdelijk - op zoek gaan naar informele alternatieven. Het knelpunt is dat de traditionele informele opvang via opa’s en oma’s een risicovolle optie is door de kwetsbaarheid van ouderen voor het virus. Dat betekent dat ouders die hun baan behouden alternatieve vormen van informele opvang zullen mobiliseren die - in tegenstelling tot opa’s en oma’s - wel geld zullen kosten. Studenten bieden zich al massaal aan om de komende periode opvang te regelen. 
 
Aanvragen werktijdverkorting voor kinderopvang toch mogelijk  
Bedrijven uit andere branches maken inmiddels massaal gebruik van de regeling werktijdverkorting (Zie Telegraaf.nl). Aan kinderopvangbedrijven is eerder gemeld dat zij geen aanspraak konden doen op deze regeling.
Die uitsluiting werd onderbouwd met de aanname dat ouders die geen gebruik meer maken van opvang het contract zullen voortzetten en de rekeningen blijven betalen. Of die aanname uitkomt is twijfelachtig omdat ouders ook zullen switchen naar informele opvang zoals tijdens de vorige crisis.
Ook houdt die aanname geen rekening met het feit dat we de komende maanden niet of nauwelijks nieuwe aanmeldingen zullen zien. Ouders die kosten maken voor informele alternatieven zullen hun contract immers opzeggen en ouders die werkloos raken zullen dat eveneens doen.
Het is daarom goed nieuws dat deze week bekend is gemaakt dat ook kinderopvangaanbieders gebruik kunnen maken van de nieuwe Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (zie Kinderopvang.nl). Daarmee hebben ondernemers in de branche meer instrumenten om deze crisis te lijf te gaan.
 
De do’s en don’ts voor kinderopvangondernemers
Als we de feiten en verwachtingen op een rij zetten is het duidelijk dat deze coronacrisis een veel groter effect zal hebben op de omzet en exploitatie dan de voorgaande krimpperiode in de kinderopvang.
Toen verloor de kinderopvang in Nederland in 4 jaar tijd - van 2011 tot 2015 - circa 25% van haar omzet en circa 30% van het opvangvolume.
Nu is te verwachten dat de krimp harder en sneller toeslaat dan toen. Dat vraagt om realistisch en slagvaardig ingrijpen. Van de vorige crisis hebben we geleerd dat kinderopvangaanbieders ras optimisten zijn. Een analyse van faillissementen die in de periode 2012 en 2013 plaatsvonden laat zien dat aanbieders die toen in problemen kwamen te optimistisch bleven, niet snel genoeg bezuinigingen doorvoerden en bleven investeren ondanks het feit dat de financiële soliditeit onder de algemeen aanvaarde normen was beland.
 
In tijden van crisis geldt ‘cash is king’. Dat betekent dat ondernemers gebruik moeten maken van alle beschikbare mogelijkheden om liquide te blijven. Check dus welke voorlopige aanslagen en voorschot betalingen voor belasting en premies aangepast moeten worden en maak maximaal gebruik van het uitstel dat de belastingdienst aanbiedt (zie https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/nl/ondernemers/content/coronavirus-belastingmaatregelen-om-ondernemers-te+helpen).
Maak - hoe moeilijk ook - een realistische inschatting van de terugloop in de komende 6 maanden en baseer die niet alleen op de nu ontvangen opzeggingen maar kijk vooral ook naar de terugloop van nieuwe aanvragen. Die prognose heeft u mogelijk nodig om gebruik te kunnen maken van de nieuwe Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud.
Vermijdt nieuwe verplichtingen. Een actueel risico is onder andere de verruiming van het aanbod voorschoolse educatie per augustus 2020 dat in veel gemeenten al in gang is gezet. Het verruimen van openingstijden en de daaraan gekoppelde arbeidscontracten levert in deze periode extra exploitatierisico’s op en het is dus aan te raden hierover contact te zoeken met de gemeente.
Informeer uw brancheorganisatie. Die zijn afhankelijk van uw signalen over vraaguitval om het Rijksbeleid aan te passen. In deze hectische tijden is het belangrijk dat zij informatie ontvangen over het daadwerkelijk gerealiseerde verlies aan contracturen en de knelpunten in de praktijk.  
 
Tot slot
In de vorige crisisperiode hebben we gezien dat de ondernemers in de branche kinderopvang uiterst veerkrachtig zijn. Het kostte toen slechts 3 jaar tijd om volledig te herstellen van de 4 voorgaande jaren van stevige krimp. En die constatering geeft moed in barre tijden.


Bron: Bureau Buitenhek